Editie april 2014

Taaltoets

De taaltoets werd ontwikkeld in 2009 binnen het project TaalVaST, dat is een verkorting van ‘TAALVaardig Aan de STart'. In het academiejaar 2010 namen 1292 studenten aan de KU Leuven deel aan de taaltest. In 2011 waren er bijna 3000 deelnemers, voor het eerst ook hogeschoolstudenten. Vorig academiejaar stond de teller op 5011. Hoe meer studenten de test afleggen, hoe betrouwbaarder die wordt. Promotor van het project is Lieve De Wachter, hoofddocent aan het Instituut voor Levende Talen van de KU Leuven. Zij stelde de resultaten voor tijdens de Taaldag 2013 van de VRT en de Nederlandse Taalunie.

De test wordt afgenomen bij het begin van de studie, in oktober. In 30 minuten lost de student 25 vragen op. Die zijn gericht op de toepassing van strategische vaardigheden die nodig zijn in het hoger onderwijs: vooral lezen, woordbegrip, het afleiden van betekenis, maar impliciet ook schrijven. (U kunt een demoversie hier zelf uitproberen.) 

“De taaltest is een significante voorspeller van examenresultaten”, aldus De Wachter.

Goeie voorspeller

De algemene resultaten zijn opmerkelijk. Van de studenten die minder dan 50% haalden op de taaltest, slaagt 87% niet voor de examens in januari. De meeste studenten behalen gelukkig tussen 60 en 80% op de test en hun slaagkans is veel groter.

'De taaltest is dus, samen met de vooropleiding, een significante voorspeller van examenresultaten', licht Lieve De Wachter toe. 'Een grote taalvaardigheid is geen garantie op een succesvolle studie – er moet ook gestudeerd worden! - maar het is wel een voorwaarde. Een slechte taaltest moet een alarm doen afgaan.' Studenten met een taaltestscore lager dan 30%, hebben volgens de statistieken van De Wachter maar een geringe kans om goede examens af te leggen. Studenten die minder dan 60% halen, worden uitgenodigd om in een academisch taalbad te stappen.

Taalbad voor risicogroep

Een diagnose alleen was immers niet het doel van de taaltest. Het was er de onderzoekers om te doen de risicogroep te detecteren: de studenten die mogelijk studieproblemen zullen ondervinden door een gebrekkige taalvaardigheid. Voor die risicogroep is de taaltest het beginpunt van een begeleidingstraject. Tenminste, als ze daar zelf voor kiezen.

De mensen van TaalVaST ontwikkelden voor die begeleiding naast de test ook taalondersteunende initiatieven, zoals een elektronische leeromgeving en taalworkshops voor eerstejaarsstudenten. Dat is vooral het werkterrein van wetenschappelijk medewerker Jordi Heeren. 'De studenten die dat willen, stoppen we in een kort, maar intensief taalbad', zegt Heeren. 'Dat zijn lees- en schrijfsessies waarin ze die belangrijke strategieën leren toepassen. De deelnemers zijn meestal tevreden over het initiatief, en uit wat we nu al getest hebben, kunnen we afleiden dat hun lees- en schrijfvaardigheid er ook op vooruit gaat.'

Falend taalonderwijs?

Je zou verwachten dat studenten die toch voortgezet/secundair onderwijs achter de rug hebben, voldoende taalvaardig zijn om hoger onderwijs te volgen. Zijn de falende studenten dan het symptoom van een falend taalonderwijs? Heeren en De Wachter zijn niet pessimistisch, maar realistisch. Jordi Heeren: 'Dankzij de democratisering van het hoger onderwijs wordt de instroom steeds breder en dat is goed, maar daar zitten ook studenten bij die niet de ideale voorbereiding op het hoger onderwijs achter de rug hebben. Simpel gezegd: we hebben evenveel sterke studenten, maar de instroom van het aantal zwakkere studenten is gestegen.'

Op zoek naar academische taalvaardigheid

Op taalgebied hogere studies aankunnen, vergt academische taalvaardigheid, zeggen de Leuvense docenten. Dat houdt in: strategieën kennen om langere, moeilijkere teksten te doorgronden. Inzicht hebben in tekststructurenvan teksten en lijvige cursussen. Hoofdzaken van bijzaken onderscheiden of zelf een logische alinea kunnen construeren.

Die strategieën kunnen toepassen blijkt voor veel studenten een groot probleem te zijn. 'Deze strategieën zijn van een ander niveau dan bijvoorbeeld correct spellen', zegt Heeren. 'Zonder dt-fouten schrijven is vooral een kwestie van daarop focussen. Logische zinnen schrijven of de betekenis uit de context afleiden, is een stuk moeilijker.'

Zijn het dan vooral studenten die geen algemeen vormend onderwijs achter de rug hebben, maar bijvoorbeeld uit een technische richting komen, die tot de risicogroep behoren? Of gaat het om anderstaligen? Lieve De Wachter: 'Voor dit project heb ik bewust gefocust op álle eerstejaarsstudenten. Enkel de score bepaalt of we iemand begeleiding aanbieden. Heel wat studenten en zeker niet uitsluitend allochtonen, anderstaligen, studenten uit beroeps- of technische richtingen hebben moeite met de eisen van het hoger onderwijs op het vlak van taalvaardigheid.'

'Vaak wordt verkeerdelijk gedacht dat taal voor wiskunde, wetenschappen, chemie enzovoort bijzaak is'.

Interesse uit Nederland

Het project is inmiddels ook in Nederland opgemerkt. De Nederlandse hogescholen en universiteiten worden geconfronteerd met dezelfde problematiek. Aan de Hogeschool Rotterdam loopt een pilootproject bij de professionele bachelors. De universiteit Groningen wil de academische taaltest mogelijk ook aanbieden en doet nu een pretest bij de farmaciestudenten.

Opvallend is ook de belangstelling van de exacte wetenschappen. Daar zijn de Leuvense onderzoekers blij mee. 'Vaak wordt verkeerdelijk gedacht dat taal voor wiskunde, wetenschappen, chemie enzovoort bijzaak is', zegt Lieve De Wachter. 'Dat beeld klopt niet. Elke student moet die belangrijke strategieën beheersen, wat hij of zij ook studeert. Dat de faculteit Letteren de studenten taal- en letterkunde nog niet warm maakt voor de taaltest, vinden de meesten misschien logisch. Ik niet. Ik weet nog niet zo zeker of iedereen die ervoor kiest om talen te gaan studeren, taalvaardig genoeg is.'