Editie februari 2015

De Prijs der Nederlandse letteren is volgens mij om twee redenen van uitzonderlijk belang. Ten eerste is de Prijs een teken dat de overheid de literatuur erkent als een pijler van onze cultuur. Een taal zonder literatuur is geen cultuurtaal. Schrijvers en dichters staan er garant voor dat taal méér kan zijn dan een techniek voor dorre uitwisseling van informatie. Taal is het hart van een volk. Door hun werk, hun taalscheppend vermogen en hun visie, houden schrijvers dat hart kloppend. Ze voelen de polsslag van een taal, en voegen met hun creativiteit en fantasie nieuwe zuurstof toe. Dat de Prijs der Nederlandse letteren wordt uitgereikt door het staatshoofd, afwisselend in Nederland en België, is een teken van dankbaarheid vanwege de gehele taalgemeenschap.

Dat brengt me bij de tweede reden waarom de Prijs der Nederlandse Letteren uitzonderlijk is. Het initiatief ervoor werd genomen in de jaren 1950 om de eenheid van de literatuur in Nederland en Vlaanderen te beklemtonen. Het besef was immers ontstaan dat we binnen een relatief klein taalgebied allemaal belang hebben bij een gemeenschappelijke markt voor boeken en voor cultuur in het algemeen. Dat groeiend bewustzijn heeft ook onder meer geleid tot oprichting van de Taalunie, waar Suriname zich later bij heeft aangesloten.

Met name wat literatuur en lezen betreft, is die gemeenschappelijke markt nog niet voltooid. We weten dat Vlamingen en Nederlanders nog te weinig vertrouwd zijn met elkaars schrijvers. En het water tussen de Lage Landen en Suriname en de Caribische eilanden is nog veel dieper. Dat is een bijzonder actiepunt van de Taalunie.

De onafhankelijke jury die het Comité van Ministers adviseert bij de toekenning van de Prijs, is samengesteld uit deskundigen uit de drie landen - en dit jaar is er zelfs een vertegenwoordiger uit Rusland, want ook in het buitenland wordt Nederlands gelezen. Ook dat is een onmiskenbaar teken dat ‘vurrukkullukke’ literatuur geen grenzen kent. Ik hoop dat Remco Campert, die we in het najaar huldigen, de deur opent voor nog meer lezers om over hun landsgrenzen heen te gaan lezen.

Goede taalvoornemens

In de laatste editie van 2014 maakte ik mijn taalvoornemen voor het nieuwe jaar bekend, en ik riep u op om hetzelfde te doen. Drie inzenders belonen we met een Taalkalender Onze Taal. Dit zijn de winnende bijdragen:

"Als lokaal politicus ga ik mijn best doen om moeilijke woorden uit ambtelijke stukken verwijderd te krijgen, zodat iedereen de stukken kan begrijpen." - Marijke van Viegen-Jansen

"Ik wil mijn dochter, die voor een studiekeuze staat, zo goed mogelijk begeleiden bij die keuze. Haar interesse ligt overduidelijk bij taal. Het wordt waarschijnlijk Nederlandse taal en cultuur of Taalwetenschap. Of misschien Literatuurwetenschap? Wat valt er veel te kiezen als je taal interessant vindt! Het volgende voornemen wordt dan: de gewonnen Taalkalender aan haar afstaan als ze op kamers gaat." - Bianca Kroes

"Luisteren naar wat er niet gezegd wordt" - Willem Lensselink

Dank voor uw bijdragen! De winnaars hebben inmiddels hun prijs thuis ontvangen.