Editie september 2014

De eerstejaars van de scholengemeenschap Piter Jelles !mpulse in Leeuwarden zijn alvast enthousiast Zodra de leerlingen horen dat ze een cadeautje krijgen, beginnen ze allemaal te juichen. Een naslagwerkje over taal stond niet meteen bovenaan het verlanglijstje, maar als ze een exemplaar in handen krijgen, beginnen ze er nieuwsgierig door te bladeren.

Grappig

‘Wat een grappig boekje’, zegt Finn (12). ‘De vragen zijn leuk om te beantwoorden en er staan mooie plaatjes in.’ Finn heeft dyslexie en hij heeft daardoor moeite met alle vakken waarbij je veel moet lezen, vertelt hij. Vooral werkwoordvervoegingen vindt hij lastig. ‘D’s en t’s, het is net als met het verkeer: er zijn duizend regels, maar er is altijd een uitzondering.’ En precies daarbij wil het boekje een hulpmiddel zijn voor jongeren.

'Taal is net als het verkeer: er zijn duizend regels, maar er is altijd een uitzondering'

Gratis verspreid

Het initiatief voor de campagne komt van de Taalunie en wordt gesteund door uitgevers Van Dale en Pelckmans. Nederlands voor Taalhelden wordt gratis verspreid onder de eersteklassers van alle middelbare scholen in Nederland en Vlaanderen. Het is bedoeld om jongeren op een vrolijke manier op het belang van taal te wijzen en om ze te stimuleren om aan hun taalbeheersing te werken.

Het boekje is klein en handzaam en staat vol praktische taaltips, uitleg over spellingregels (gebaseerd op www.taaladvies.net) en leuke taalweetjes. De voorbeeldzinnen zijn aangepast aan de leefwereld van jongeren van +14 jaar. Dat is te lezen in zinnen als ‘Mijn team speelt in geel-groen’ of ‘Zo’n smartphone is heel duur.’ Bij iedere zin worden steeds een of meerdere alternatieven aangeboden, waarbij je kunt kiezen welke variant het beste is. In de uitleg die eronder staat, kun je het juiste antwoord opzoeken.

Vreemdgaan

Om het leren nog leuker te maken wordt de taalinformatie afgewisseld met interessante weetjes over taal. Zo kun je opzoeken hoeveel mensen in de wereld Nederlands spreken en kom je te weten dat Nederlandse woorden vreemdgaan. Alles verpakt in een luchtig design en geïllustreerd met vrolijke tekeningen.

Dat is ook de conclusie van Hidde (12). ‘Het is best een mooi boekje als je bedenkt dat het gratis is’, zegt hij, terwijl hij naar de plaatjes wijst. Ook Anke van Oosterhout, zijn docent Nederlands, vindt het een aardig opzoekboek. ‘Ik zou het zelf niet meteen in de les gebruiken, maar het lijkt me wel prima geschikt voor kinderen die het leuk vinden om met taal bezig te zijn.’

'Ik wil hier best opdrachten uit maken'

In het taallokaal

Ook andere scholen beraden zich nog over een manier om het boekje in de lessen Nederlands te integreren. Op openbare scholengemeenschap de Amersfoortse Berg besloot de sectie Nederlands om de boekjes niet uit te delen, maar om alle exemplaren in de taallokalen te bewaren. Zo kunnen ook leerlingen uit andere jaren er informatie in opzoeken.

Leuke plaatjes

De leerlingen van de school in Leeuwarden weten na net één week school nog niet of ze Nederlands een leuk vak zullen vinden. Linde was op de basisschool best goed in taal, maar ze had moeite met trema’s. Ze hoopt dat het boekje haar met dat soort problemen kan helpen. ‘Er staan wel handige regels met leuke plaatjes bij’, merkt ze op. Haar klasgenootje Danielle (12) heeft op sommige plekken moeite met de uitleg: ‘Bij ‘Antwoord op de vraag, beste vriend’ begrijp ik niet wat ze met de uitleg bedoelen’. Linde reageert: ‘Maar dat komt omdat jij niet weet wat de gebiedende wijs is!’

De leerlingen zijn ook niet gewend dat het antwoord direct onder de vraag staat. Finn: ‘Als je een vraag krijgt, moet je er altijd even over nadenken. Het zou handiger zijn om er een apart antwoordenboekje bij te leveren, anders kijk je meteen naar het antwoord.’

Ware grote

Femke (13) is het daar niet mee eens. Zij zit in de tweede en vindt het jammer dat alleen eerstejaars het boekje gratis krijgen aangeboden: ‘Alle lesstof zit er in, maar dan in de vorm van een quiz. De vraag of iets op ware grote of op ware grootte is bijvoorbeeld, dat vind ik interessant.’

Of ze er zelfstandig mee aan de slag zou gaan? ‘Ik zou het zeker gebruiken om mijn kennis te checken’, zegt Femke. ‘Maar dat ligt ook wel aan mezelf. Ik lees heel graag en ik vind het leuk om met dingen als het lijdend voorwerp en de persoonsvorm bezig te zijn. O ja, zinsontleding heet dat.’ ‘Ik wil hier best opdrachten uit maken’, zegt Hidde. ‘Niet uit mezelf, maar alleen als het moet’, zegt Finn. ‘Het blijft natuurlijk schoolwerk.’