Editie september 2018

Iedereen leert op school over spelling en grammatica, vervoegingen, leestekens en uitdrukkingen, maar dat wil niet zeggen dat we allemaal onthouden hoe het zit. Bovendien komt niet alles aan bod in het onderwijs. Voor antwoord op alledaagse taalvragen biedt de Taalunie daarom Taaladvies.net, een site waarop je advies kunt vinden over honderden taalkwesties. Maar die doorwrochte adviezen zijn geschreven met volwassen bezoekers in het achterhoofd. Op de website Taalhelden.org wilden we de informatie begrijpelijk maken voor jongeren: korter en met minder jargon.

Allereerst hebben we een selectie gemaakt. Welke vragen hebben jongeren over taal? Welke onderwerpen zijn belangrijk? Omdat we zo zorgvuldig mogelijk te werk wilden gaan, raadpleegden we een klankbordgroep van leerkrachten en andere professionals, we gingen te rade bij de lezers van Taalhelden en bij de jongerenredactie die de afgelopen jaren content leverde voor de website, en we legden onze selectie naast de onderwerpen die op Taaladvies.net het meest worden bezocht. Zo kwamen we tot tientallen hulpvragen, variërend van 'Wanneer schrijf je wordt met een t?' tot 'Waar komt de n in te allen tijde te staan?'

Eerste hulp bij taalvragen

In de volgende fase bogen we ons over de vorm van de adviezen: hoe schrijf je de toelichting zo op dat jongeren begrijpen wat er staat, ook als ze misschien alles over dat onderwerp zijn vergeten? En hoe zorg je ervoor dat zoekmachines de adviezen vervolgens naar de jongeren in Nederland, Vlaanderen en Suriname brengen? Want zelfs een goed geschreven advies kan voor een zoekmachine onvindbaar blijven. Gelukkig hebben jongeren en Google een belangrijke overeenkomst: ze houden van teksten die bondig en overzichtelijk zijn, met niet al te veel moeilijke woorden. De populaire afkorting TL;DR (too long; didn't read) was een goede leidraad.

Maar jargon omzeilen is een evenwichtsoefening, want hoe vermijd je in een weloverwogen taaladvies woorden als stam of onvoltooide tijd? Het antwoord is: níét. Als je de zorgvuldigheid wilt waarborgen, zul je zo hier en daar een wat technischer woord moeten gebruiken. De vraag wanneer je wordt met een t schrijft, kun je bijvoorbeeld niet beantwoorden zonder te verwijzen naar de stam. Toch zijn we spaarzaam geweest met ingewikkelde taal. Als het even kon, schreven we: 'Staat er ik word?' in plaats van 'Is er sprake van een eerste persoon enkelvoud?' Niet omdat jongeren eerste persoon enkelvoud niet kennen, maar omdat jongeren die wél thuis zijn in de materie al op Taaladvies.net terechtkunnen. De adviezen op Taalhelden moesten uitblinken in begrijpelijkheid; ze moesten meer een eerste hulp bij taalvragen worden dan een lesje Nederlands.

De populaire afkorting TL;DR (too long; didn't read) was een goede leidraad.

Uiteindelijk hebben we gekozen voor titels in de vorm van de vragen die jongeren intikken bij een zoekopdracht: Is het leiden of lijden? Wat is een voltooide tijd? Is het verhuist of verhuisd? Voor de jongeren die behoefte hebben aan meer context, plaatsten we stukjes waarin we de zaken in breder perspectief zetten, zoals: Wat is een onvoltooide tijd? Wanneer zet je een komma? En: hoe vervoeg je Engelse werkwoorden?

De Taaladviesdienst las mee

Alle taaladviezen zijn gecontroleerd door de Taaladviesdienst van Onze Taal. Het Genootschap Onze Taal is de Nederlandse partner van de Taalunie voor Taaladvies.net en schrijft samen met de Taaltelefoon in Vlaanderen de taaladviezen. Alle adviezen worden vervolgens door het Taaladviesoverleg van de Taalunie voor de publicatie bekeken en goedgekeurd. De Taaladviesdienst keek dit keer mee bij de totstandkoming van de stukjes voor Taalhelden.org. De adviseurs van Onze Taal behoedden ons voor al te grote versimpeling ('hier kun je het begrip zelfstandig naamwoord niet weglaten'), voor ontbrekende informatie ingegeven door ons streven naar bondigheid en voor andere zaken die door onze aanpak zouden kunnen leiden tot misverstanden bij onzekere hulpvragers.

We hoopten jongeren te helpen die op internet opzoeken hoe ze iets moeten schrijven en dat is wonderwel gelukt. Taalhelden.org is inmiddels een van de best bezochte websites van de Taalunie en dat is grotendeels te danken aan de taaladviezen. Het meest opgevraagde advies is 'Is het gebeurd of gebeurt?' In een jaar tijd zochten al meer dan 125 duizend mensen een antwoord op die vraag, met als goede tweede 'Is het word of wordt?', waar ruim 90 duizend mensen op terechtkwamen. Op de derde plaats staat 'Is het kan je of kun je?' en op vier en vijf staan respectievelijk 'Wanneer zet je een komma?' en 'Hoe schrijf je getallen in letters?'

Taalhelden.org begon ooit als De Wereld Van De Nederlandse taal (DWVDNT), een grasduinsite, een soort museum over het Nederlands. Maar daarnaast wil de site ook dat bieden waar de Taalunie voor staat: ondersteuning voor alle twijfelaars in het taalgebied. En waar zoekmachines bij het schrijven van de teksten een lastig obstakel leken, blijken ze nu onze grootste bondgenoot bij het bereiken van een zeer diverse doelgroep verspreid over twee continenten.