Editie mei 2018

Er is natuurlijk niets mis met authentieke Nederlandse woorden, zoals werktuig, en ook niet met oudere leenwoorden, zoals instrument. Die hebben het voordeel dat ze ingeburgerd zijn. Dat wil zeggen dat niemand een onbehaaglijk gevoel heeft als ze worden gebruikt. Bij veel nieuwe Engelse leenwoorden, onder meer de aangehaalde tools en skills, is dat wel het geval. Dat heeft ermee te maken dat er wel erg veel Engels onze taal binnendringt tegenwoordig. Net zoals er vroeger veel Franse woorden werden opgenomen, overigens.

Of een woord blijft, beslissen de gebruikers.

Twee dingen

Er kunnen nu twee dingen gebeuren. Ofwel vinden we zo’n Engelse nieuwkomer na verloop van tijd heel gewoon, ofwel verdwijnt die uit onze taal. Het is niet de Taalunie die dat beslist, en evenmin hangt dat af van de woordenboekredacties. Die verzamelen en registreren alleen de woorden die in gebruik zijn. Of een woord blijft, beslissen de gebruikers.

Gemakkelijk aanvaard

Wanneer blijft een vreemd woord bij ons? Dat hangt van verschillende omstandigheden af. In de meeste gevallen komt een woord samen met een voorwerp of een begrip binnen. Dikwijls hadden we nog geen eigen woord daarvoor, en dan wordt de vreemdeling gemakkelijk aanvaard. De computer is een goed voorbeeld, maar vroeger zijn zo de glühwein, het bureau, de piano en de macho gekomen en gebleven. Zo zijn er duizenden woorden die we niet meer zouden kunnen missen.

Gevoelswaarde

In andere gevallen hadden we wel een eigen woord, maar nam het leenwoord een specifieke plaats in, met een eigen betekenis of een eigen gevoelswaarde. Zo is transpireren net iets afstandelijker dan zweten, heeft café een ander karakter dan kroeg of bar, heeft een salesmanager wat meer prestige dan een verkoopleider.

Tool wordt vooral gebruikt als het om technologie gaat.

Eigen plaats

Het woord tool dat we in het artikel over taaltechnologie gebruikten, heeft een eigen plaats, naast de oudere woorden werktuig en instrument. Tool wordt vooral gebruikt als het om technologie gaat. We treffen het veel aan in teksten over informatica, minder als het gaat om bijvoorbeeld auto-onderhoud, kunstambacht of landbouw.

Het is best mogelijk dat het woord tool weer verdwijnt. In de wereld van de informatica hebben verschillende begrippen in de voorbije jaren een Nederlandse naam gekregen die het Engelse leenwoord heeft verdrongen. Zo spreken we hoe langer hoe meer van een bijlage en minder van een attachment. Veel mensen hebben het woord keyboard vervangen door toetsenbord. En de display van een computer is definitief het beeldscherm geworden. Dat waren geen keuzes van de Taalunie, dat hebben de taalgebruikers zelf beslist. Het feit dat zij dat doen, toont aan dat onze taal nog steeds levend en levenskrachtig is.