Editie mei 2014

In een gedicht met de nostalgische titel ‘Yesterdays’ dankt de Argentijnse dichter Jorge Luis Borges het lot, dat hij zoveel ‘patrias’ of vadergronden heeft mogen kennen, waaronder ‘beide Córdoba’s’.

Wie echter, met de pittoreske omgeving van het Spaanse Córdoba in het achterhoofd, de gelijknamige Argentijnse stad bezoekt, zal vreemd opkijken. Deze bruisende studentenstad met zijn hoogbouw en brede, drukke lanen, lijkt eerder op een hedendaagse Amerikaanse stad, en wie onder de wuivende bomen van de Cañada naar het centrum toe loopt, komt in moderne winkelstraten en shopping malls terecht. Uiteraard heeft de stad zijn historische kunstschatten en schitterende kerken, maar het is vooral de dynamiek van een jonge samenleving die treft.

Theater in Vlaanderen 

Door toedoen van dra. Micaela Van Muylem, die ervoor zorgde dat een van mijn dichtbundels in het Spaans werd vertaald, heb ik in de lente een module gedoceerd aan de Universidad Nacional, afdeling Humanidades. Ik gaf er een inleiding op het postdramatische theater in Vlaanderen van de afgelopen decennia, en een gastcollege voor de studenten Nederlands.

"Toen ik theaterfragmenten liet zien op YouTube, bleek het horen van het Nederlands een meerwaarde."

In de theatermodule ontmoette ik een levendige interesse voor de filosofische theorie die gepaard gaat met de analyse van het post-dramatische theater. Het publiek, doctorandi, post-doc onderzoekers en docenten, bleek de Europese theatergeschiedenis goed te kennen. Namen als Tadeusz Kantor, Heiner Müller of Botho Strauss waren vertrouwd, maar ook het werk van de Franse poststructuralisten was bekend. Dat alles kwam het niveau van de discussies zeer ten goede.

Ik doceerde in het Nederlands, en werd om de drie zinnen getolkt door Micaela. Deze formule bleek erg goed te werken. Na verloop van tijd zaten sommige mensen het Nederlands als het ware mee te lezen van mijn lippen, en schoten soms in de lach als ik iets anders had gezegd dan wat ze hadden verwacht.

Toen ik theaterfragmenten liet zien op YouTube, bleek het horen van het Nederlands een meerwaarde, terwijl er ook aangename verbazing was over de evidente meertaligheid in België, die zich in het werk van o.m. Fabre en Lauwers manifesteert.

Complexe samenleving

Door de vele contacten en gesprekken kreeg ik daarnaast ook langzaam zicht op de complexe demografische, politieke en sociale samenstelling van de Argentijnse samenleving. Op 24 maart 2014 was ik getuige van de enorme demonstraties die de herdenking van de Videla-dictatuur op de been brengt. Het hedendaagse Argentinië wordt nog steeds diep getekend door de herinnering aan de gruwelijkheden van dit fascistisch regime, en je kunt nog steeds oudere mensen zien lopen die het beeld van hun verdwenen zoon of dochter stil door de straten dragen. Maar verder word je vooral overdonderd door de immense energie die van de jongere generaties uitgaat.

"Overal merk je de dualiteit."

Wanneer je dan de ontijdse rust van de oude estancia’s opzoekt, die eeuwen geleden door de jezuïeten in de lieflijke heuvels werden gesticht, besef je de historische veelgelaagdheid van een land dat zich verscheurd voelt tussen heden en verleden, tussen traditie en moderne democratie  – een tweespalt die ook op pijnlijke wijze Jorge Luis Borges’ leven heeft gedomineerd.

Dubbelheid

Net voor de Precordillera de los Andes koestert Argentinië zijn reusachtige wijngaarden waar bejubelde wijnen worden verbouwd. Maar in de hippe wijk Santelmo in Buenos Aires tref je de arme Indianen uit het noorden die hun zelfgemaakte spulletjes voor een habbekrats aan toeristen proberen te verkopen. Overal merk je de dualiteit, en gaandeweg besef je dat het ook die dubbelheid is, die van Argentinië zo’n energiek, spannend, en helaas ook tragisch land heeft gemaakt.