Editie mei 2017

Door wie?

De vergelijking is gemaakt door taalkundigen Alex Reuneker (Universiteit Leiden), Vivien Waszink (Instituut voor de Nederlandse Taal) en Ton van der Wouden (Meertens Instituut).

Waarom?

De Amerikaanse onderzoeker Matt Daniels vergeleek de woordenschat van Amerikaanse hiphopartiesten met de hoeveelheid woorden uit Shakespeares werk en uit Melvilles Moby Dick. Een aantal artiesten bleek meer unieke woorden te gebruiken dan Shakespeare en Melville. De onderzoekers wilden weten of dat in het Nederlandstalig taalgebied ook zo was.

Wat is onderzocht?

Het aantal unieke woorden in vierduizend woorden in het werk van ruim dertig Nederlandstalige rappers is vergeleken met het aantal unieke woorden in de eerste vierduizend woorden van De Ontdekking van de hemel van Harry Mulisch (1992) en het nieuwste werk van Ilja Leonard Pfeijffer, Peachez (2017). Verder werd ook een vergelijking gemaakt met Couperus’ Eline Vere (1899) en Multatuli’s Max Havelaar (1860).

Een voorbehoud

Het aantal unieke woorden in een tekst zegt natuurlijk niet zozeer iets over de kwaliteit, maar het laat wel iets zien over de woordenschat van rappers.

De schrijvers

In de eerste vierduizend woorden gebruikt Pfeijffer 1480 unieke woorden, in De ontdekking van de Hemel van Mulisch zijn dat er 1366. Eline Vere van Couperus telt 1352 unieke woorden in de eerste vierduizend woorden, Max Havelaar 1133, waarbij aangetekend dat aan het begin van die klassieker Droogstoppel aan het woord is (‘en die staat nu niet bekend om zijn fantasie en sierlijk taalgebruik’, stellen de onderzoekers). Een tweede vergelijking, met de stem van de Duitse stagiair Ernest Stern, levert 1286 unieke woorden op.

De artiesten

De rijkste woordenschat komt op naam van Zo Moeilijk (1393 unieke woorden), Opgezwolle (1332) en Brainpower (1295).

Verrassende uitkomsten?

Ja, om twee redenen. Ten eerste: de hiphopartiesten met de grootste woordenschat blijken zich wat dat betreft uitstekend te kunnen meten met de literaire grootheden. Ten tweede: populaire artiesten als Gers Pardoel, Ronnie Flex en SBMG leggen het wat aantal unieke woorden betreft af tegen Zo Moeilijk, Opgezwolle en Brainpower.

Nog een voorbehoud

Woordgebruik zegt niet alles, geven de onderzoekers aan: ‘Rappers worden niet voor niets taaltovenaars genoemd. Ook in de teksten van rappers die met een weinig gevarieerde woordenschat ‘laag’ eindigen, vallen mooie of grappige lines op. Rapper Henkie T. van hekkensluiter SBMG heeft ‘grote doelen als een keeper’ en samen met zijn collegarapper Chivv verzekert hij een meisje: ‘Babygyal (babygirl) ik weet het zeker, maak je losser dan een veter’.

En Vlaanderen?

Dat doet het volgens de onderzoekers ook heel aardig: ‘Tourist LeMC heeft 1112 unieke woorden en Safi en Spreej hebben er 1017. Safi en Spreej mixen mooie uitdrukkingen en spelen ook met letterlijk en figuurlijk taalgebruik. Soms wordt er nog gekscherend van ‘frithop’ gesproken, maar de Vlaamse scene groeit. Grappig als je bedenkt dat een van de eerste ‘hiphopnummers’ ooit uit Vlaanderen komt: het nummer The Scratchin’ Zwaantjes (1984) van niemand minder dan Urbanus.’

Meer weten?

De onderzoekers publiceerden de resultaten op de website neerlandistiek.nl.