Editie december 2017

De vraag: Is Europa mannelijk of vrouwelijk?

Van: Gerda Douma. Zij is eindredacteur bij het Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant, de regionale kranten van de Nederlandse provincies Groningen, Drenthe en Friesland.

Waarom? 'Een schrijver had in een column de verwijzing haar gebruikt voor Europa. Voordat ik het ging verbeteren, helemaal in een column, wilde ik wel extra zeker weten dat ik het bij het juiste eind had. Ik kreeg op internet verschillende of geen antwoorden, vandaar dat ik het aan de Taalunie vroeg.'

Het antwoord

Europa is onzijdig. Namen van steden, landen en werelddelen zijn meestal onzijdig. Een aanwijzing hiervoor is dat we voor die namen het lidwoord het kunnen zetten, bijvoorbeeld: Brugge is het Venetië van het Noorden, het Frankrijk van na de oorlog. Hoewel er een tendens bestaat om naar steden, landen en werelddelen te verwijzen met haar, moet er naar onzijdige woorden verwezen worden met het bezittelijk voornaamwoord zijn. Correct is dus: Venetië en zijn gondels, Frankrijk en zijn kernproeven, Europa en zijn instellingen.

Als de naam van een stad, gemeente, land of werelddeel wordt gebruikt in combinatie met een woord als stad, gemeente, land of werelddeel, richt het bezittelijk voornaamwoord zich naar dat woord. Zo is het het land Suriname en zijn inwoners (land is een onzijdig woord), maar de gemeente Breda en haar inwoners (het woord gemeente is vrouwelijk).

Overigens bespreekt taaladviseur Wouter van Wingerden deze kwestie ook in zijn boekje Maar zo heb ik het geleerd, de waarheid achter 50 taalkwesties. Hij geeft aan dat de taalautoriteiten duidelijk zijn: landen en steden zijn onzijdig, dus je verwijst ernaar met het en zijn. Sommige taalkundigen oordelen echter milder over de 'haarziekte'. Nicoline van der Sijs bijvoorbeeld stelt dat collectieve en abstracte begrippen al sinds de achttiende eeuw vaak als vrouwelijk worden opgevat. Verder werden steden en landen vroeger, naar klassiek voorbeeld, gepersonifieerd: verbeeld als vrouwelijke figuur. Allebei die tradities vind je terug in de huidige sterke neiging om, in elk geval in de geschreven taal, hiervoor zij en haar te gebruiken. Meer dan twee derde van Van Wingerdens respondenten vond haar in dit geval zelfs mooier!

In de Griekse mythologie was Europa een Fenicische prinses op wie oppergod Zeus zijn oog wellustig liet vallen.