Editie juli 2017

Van: Begga Mariën.

Waarom? In het programma Interne keuken op Radio 1 in België was onlangs Fieke Van der Gucht te gast, één van de auteurs van de pas verschenen Atlas van de Nederlandse Taal. In het gesprek kwamen enkele ‘rare’ kronkels in de taal aan de orde, zoals de kandelaar staat op tafel, het bestek zit in de doos en de glazen staan op tafel, maar als ze omvallen liggen ze op de grond. Van der Gucht: ‘Zitten, staan en liggen gebruiken we intuïtief juist, maar anderstaligen worden er gek van. Taalkundigen zijn er nog niet over uit wat nu precies de betekenisregel achter liggen en staan is. Er is wel veel onderzoek naar gedaan. Bij staan is het oppervlak vaak smal, bij liggen is het andersom.’

De suggestie: Begga Mariën: ‘Ik hoorde net op Radio 1 dat er geen regels zijn voor liggen/staan. Als ik dit aan een anderstalige aanbreng; zeg ik: ‘Alles wat kan omvallen (uit zichzelf of met een duw), staat. Liggen daarentegen, kan men wel draaien, keren, schuiven, maar valt niet om. Een kleine tip misschien om anderen te helpen?’

Reactie van de Taalunie:

Dank voor de tip. Het gebruik van liggen of staan lijkt vooral intuïtief te gebeuren en dat maakt het voor anderstaligen inderdaad niet gemakkelijk leerbaar. In de Atlas voor de Nederlandse Taal (editie Vlaanderen) staat: ‘Je zou kunnen zeggen dat wat hoger is dan breed staat en dat wat breder is dan hoog ligt, maar ook borden en koekenpannen staan op tafel’ (p. 190).

De richtlijn dat alles wat om kan vallen staat en alles wat kan draaien, keren of schuiven ligt, lijkt ons een handige aanvulling daarop, ook al biedt ook die nog geen volledige oplossing voor borden en koekenpannen die op tafel staan en dus niet liggen. Misschien heeft het er ook nog mee te maken of er al dan niet iets in kan en wordt in het eerste geval voor staan in plaats van liggen gekozen.

Het is in elk geval een onderwerp dat aandacht verdient van taalkundigen, voor nader onderzoek naar betekenis en gebruik, en van taaladviseurs, om gebruikers en leerders van het Nederlands te ondersteunen. Omdat er nog geen advies aan is gewijd op onze website Taaladvies.net, vragen we aan de redactie het toe te voegen aan de lijst met mogelijk te behandelen kwesties.