Editie juli 2016

In ruil voor de hulp werden er flinke eisen aan de Grieken gesteld en beide zijden achtten een vertrek, in het Engels exit, van Griekenland uit de eurozone niet onmogelijk. Zo’n Griekse exit werd, aanvankelijk vooral op Twitter, maar al snel ook in de andere media, grexit genoemd, met de eerste twee letters van Grieks of Griekenland, gevolgd door exit.

Lelijkste woord

Het kwam er niet van, de grexit bleef uit. Wel werd het woord eind 2012 gekozen tot lelijkste woord van het Nederlands. Volgens veel kiezers was dat niet alleen vanwege de betekenis, maar zij beschouwden ook de klank en de uitspraak als lelijk. Ondanks deze verkiezing leek het er sterk op dat het woord een eendagsvlieg was, en dat we er verder niet meer van zouden horen.

In het kielzog van brexit ontstonden auxit, bexit, dexit, frexit , hunxit, italexit, nexit en spexit.

De afgelopen vier jaar laten zien dat de manier waarop dit woord gevormd is, school heeft gemaakt. Na grexit kwam prexit, de uittreding van Puerto Rico uit de dollarzone (die overigens ook niet doorging) en alom bekend is inmiddels brexit, de uittreding van Groot-Brittannië uit de Europese Unie, die recent via een referendum werd afgedwongen. En in het kielzog van brexit ontstonden auxit (Oostenrijk), bexit (België), dexit, (Duitsland), frexit (Frankrijk), hunxit (Hongarije), italexit (Italië), nexit (Nederland) en spexit (Spanje). In België pleitte extreemrechts direct nadat de uitslag van het Britse referendum bekend was geworden voor een vlexit (Vlaanderen). En in Schotland wilden ze juist een scoxit, een uittreding uit het Verenigd Koninkrijk.

Kleine letter

Niet alleen de woordvorming maar ook de spelling van deze woorden is interessant. Al deze exits zijn immers gevormd met de naam van een land. Toch worden ze met een kleine letter gespeld. Die spelling kan in verband worden gebracht met de regel die zegt dat een woord dat van een aardrijkskundige naam is afgeleid met een kleine letter geschreven wordt als niet meer direct aan die naam wordt gedacht, maar aan kenmerken van de zaak die benoemd wordt. Dat is bijvoorbeeld het geval bij edammer in de betekenis ‘kaas’ en havanna in de betekenis ‘sigaar’.

Bij grexit, brexit en al die andere exit-woorden kun je echter niet zeggen dat er niet meer aan de naam wordt gedacht. De brexit roept wel degelijk de gedachte aan Groot-Brittannië op. Maar die naam is fysiek niet prominent in het woord aanwezig. In tegenstelling tot de andere voorbeelden hierboven, is niet de oorspronkelijke betekenis van de naam verdwenen, maar wel het grootste stuk van die naam zelf. Alle exit-woorden bevatten immers slechts de beginletters van de landsnaam. Hierin zijn ze vergelijkbaar met eerder gevormde woorden als belgitude ‘Belgische ziel en identiteit’, nederwiet ‘Nederlandse wiet’ en suripop ‘Surinaamse popmuziek’. Omdat er slechts een minimaal gedeelte van de oorspronkelijke naam is overgebleven, schrijven we deze woorden in het Nederlands met een kleine letter.