Editie september 2015

Zoals bij elke regel is ook hier een uitzondering en die geldt aan het eind van een woord. Als daar een lange ee staat, zoals in mee en in zee, blijft die bewaard om het verschil in uitspraak aan te geven met woorden die op een korte e eindigen (zoals in me en in ze). Dat is handig, want al kun je uit de context meestal wel opmaken welk woord nu eigenlijk bedoeld wordt, dit is gemakkelijker.

De regel zegt ook dat die lange ee bewaard blijft in afleidingen van en samenstellingen met zo’n woord. Daarom schrijven we meedenken (en niet me.den.ken) en zeevarend (en niet ze.va.rend). Dit geldt ook in verbogen vormen en daarom bestaat naast overzees de verbogen vorm overzeese. Omdat de regel alleen geldt voor afleidingen waarvan het grondwoord op een lange ee eindigt, hoort er in Goereese (bij Goeree) en Heverleese (bij Heverlee) wel en in Canadese (bij Canada) en Chinese (bij China) geen dubbel letterteken.

Om dit goed te doen moet je dus weten of het grondwoord op een lange ee eindigt of niet. Meestal is dat geen probleem, maar soms is het lastig. Dat is bijvoorbeeld het geval bij Guinees biggetje, een ander woord voor cavia. Om de juiste meervoudsvorm te bepalen, moeten we weten of het grondwoord op een lange ee eindigt of niet. Als dat zo is, dan moet het Guineese biggetjes zijn, zo niet, dan is het Guinese biggetjes.

Voor wat achtergrondinformatie moeten we terug in de tijd. Vanaf de zestiende eeuw namen Engelse handelaren cavia’s mee uit Zuid-Amerika. In het Engels werd ze guinea pigs genoemd, hoewel ze dus niet uit Guinea (een land in West-Afrika) komen en ook geen varkentjes zijn. Het Engelse guinea pig werd in het Nederlands vertaald als Guinees biggetje. Er zijn verschillende verklaringen van deze naam in omloop.

Zo wordt er wel gezegd dat guinea naar de oude Engelse munt verwijst die de oorspronkelijke kostprijs van het beestje was. Dat lijkt echter onwaarschijnlijk omdat de cavia’s al guinea pig genoemd werden voordat in 1663 de eerste guinea in Engeland geslagen werd. Misschien verwijst guinea daarom naar het West-Afrikaanse Guinea, dat op de terugreis uit Zuid-Amerika vaak door handelaren als laatste tussenstop werd aangedaan. Het kan zijn dat ze de cavia’s naar Guinea noemden om te verhullen dat ze ergens anders vandaan kwamen en om zo eventuele concurrenten zand in de ogen te strooien. Zeker weten we dit echter niet.

Als Guinees biggetje via Engels guinea pig is gevormd bij de landnaam Guinea, dan heeft het een meervoudsvorm Guinese biggetjes, zoals de Woordenlijst ook vermeldt. Probleem is daarbij wel dat er in het Nederlands twee varianten van deze landnaam bestaan, Guinea en Guinee. Die laatste variant zou als meervoud de vorm Guineese biggetjes opleveren.

Omdat de naam Guinea het frequentst is, neemt de Woordenlijst als meervoudsvorm Guinese biggetjes op. In de onlineversie van de Woordenlijst komt daar binnenkort dan wel de volgende opmerking bij te staan: “Het meervoud van de woordgroep Guinees biggetje ‘cavia’ wordt gespeld als Guinese biggetjes als we aannemen dat het woord is gevormd bij Guinea, een land aan de westkust van Afrika. Omdat dit land in het Nederlands ook wel Guinee wordt genoemd, is de vorm Guineese biggetjes echter niet als verkeerd te beschouwen.”